Zaburzenia mowy i komunikacji (m. in. afazja, dysfazja, opóźniony rozwój mowy, zaburzenia płynności mowy i inne)

Choć termin "problemy komunikacyjne" jest niewątpliwie bardzo ogólny, a trudności w komunikacji mogą mieć bardzo różnorodne przyczyny, faktem pozostaje, że znaczna część tych trudności jest zakorzeniona w zakłóceniach funkcji słuchania.
Tomatis udowodnił, że trudności te mogą być zidentyfikowane i ocenione bezpośrednio poprzez ocenę stopnia ogólnych zakłóceń funkcji słuchania.
W rzeczywistości, ta funkcja jest definiowana jako szczególna kombinacja zestawu mechanizmów, z których każdy odpowiada za konkretny wymiar słuchania. Każdy z tych wymiarów definiowany jest przez wskaźnik, który jest wymierny i odzwierciedla przebieg procesu mu odpowiadającego. Wszystkie te pomiary działania różnych mechanizmów wchodzą w skład funkcji słuchania. To połączenie, które można uznać za profil eksploatacji specyficznej dla każdej jednostki nazywa się "testem słuchania”.
Tak więc, w zależności wyniku "testu słuchania", trudności w komunikacji mogą przybierać bardzo różne formy.
Na przykład, mogą manifestować się poprzez nieumiejętność postrzegania i odbierania dźwięków, które nas otaczają, odbierania ich jako agresywnych w stosunku do nas: piszczenie samochodu, trzaskanie drzwiami, wysoki poziom hałasu w restauracji, ale również niektórych głosów np. kolegi z pracy, rodzica, przyjaciela ...
U niektórych osób istotą zaburzenia może być trudności z szybkim uchwyceniem znaczenia komunikatów słownych, nawet prostych, choć te ostatnie są doskonale słyszane lub ze skłonnością do skupienia uwagi na sprawdzeniu, czy interpretacja tej samej wiadomości jest błędna czy prawdziwa.
Dla innych będzie to brak możliwości korzystania z ich głos jako prawdziwego narzędzia komunikacji, ze względu na brak kontroli nad jego różnymi elementami prozodii (intonacja, modulacja, rytm, intensywność). Niezależnie od intencji ze strony mówiącego, przez słuchacza głos będzie postrzegany jako agresywny, zimny lub pozbawiony wyrazu.
Tych kilka przykładów daje nam obraz konsekwencji podstawowych problemów słuchania: jeśli zakłócenia słuchania są zbyt mocno zakorzenione, to pociągają za sobą utratę chęci do słuchania, co z kolei powoduje spadek potrzeby komunikowania się lub całkowitą rezygnację z powodu zniechęcenia lub braku wiary we własne umiejetności w wyniku napotykanych trudności. 

Metoda ta daje także pozytywne efekty w terapii zaburzeń mowy o podłożu słuchowym np. niektóre typy afazji, dysfazji, opóźniony rozwój mowy itp. 

Często zdarza się, że u osób z zaburzeniami płynności mowy uchem dominującym jest ucho lewe w wyniku przestawienia na ucho prawe oraz relaksacji – często udaje się znacząco złagodzić zaburzenie. Terapia ta stosowana jest jako wspomagająca terapię logopedyczną bądź psychologiczną.

Wobec powyższych faktów łatwo dostrzec korzyści terapii opartej na kształceniu słuchu, która koncentruje się na pełnym przywrócenie płynnych i ekspresyjnych możliwości komunikowania się, osobie cierpiącej na trudności w komunikacji.

Specyficzne trudności w uczeniu (m.in.: dysleksja, dysgrafia, dyskalkulia i inne) 

Według definicji przyjętej jednomyślnie przez całą społeczność naukową, dysleksja to neurobiologiczne zaburzenie języka pochodzenia genetycznego objawiające się poprzez niemożność uczenia się czytania i pisania, mimo normalnej inteligencji i percepcji słuchowej, braku problemów wzrokowych, przyczyn środowiskowo społecznych, jak również braku istotnych zaburzeń psycho-emocjonalnych.
Powyższa dolegliwość dotyka około 5 do 10% populacji.
Dla Tomatisa, dysleksji nie można streścić w prostym zaburzeniu czytania.
Dysleksja to zespół, czyli zestaw objawów klinicznych należących do tej samej jednostki chorobowej.
Rzeczywiście powszechnie wiadomo, że dzieci z dysleksją bardzo często cierpią z powodu zaburzeń języka ustnego i dysortografii, ale również, w różnym stopniu, z całego zestawu zaburzeń ruchowych: zaburzeń równowagi i koordynacji, dyspraksji, dysgrafii, jak również trudności z organizacją czasową.
Ponadto współwystępują zaburzenia dotyczące obliczania i zdolności rozumowania arytmetycznego i przestrzennego.
Tak więc, dysleksja przedstawia się jako zbiór zaburzeń czuciowo-ruchowych, które muszą być traktowane jako całość.
Takie szczególne podejście musi być bezpośrednio związane z terapią Tomatisa. Specyficzna koncepcja funkcjonowania ucha wskazuje na ścisłe powiązania istniejące między przedsionkiem i ślimakiem. W zależności od ich deregulacji, ale także interakcji ucha, dysleksja ma różne oblicza - może współwystępować z bardzo mocnymi zaburzeniami motoryki albo przeciwnie, bardzo dyskretnymi.
W związku z podstawowymi relacjami istniejącymi między słuchem i głosem, relacja ta stanowi jedną z podstawowych zasad systemu Tomatisa, istotnie, decydującym czynnikiem jest to, że w dysleksji braki artykulacyjnej świadomości dźwięków języka, powodują zaburzenia w werbalnej pamięci krótkotrwałej i brak świadomości fonologicznej, co jest niezbędnym warunkiem dla realizacji normalnej nauki czytania.
Brak artykulacyjnej świadomości ma swoje korzenie w braku słuchania (a nie tylko niedosłuchu) dźwięków dotyczących danego języka, co w konsekwencji powoduje, że dźwięki te nie mogą być powielane z pełną precyzją i konieczną subtelnością.
Dlatego w leczeniu dysleksji metoda Tomatisa jednocześnie bierze pod uwagę werbalną i pisaną stronę języka. 

Dysortografia to zaburzenie języka pisanego, który jest częścią zespołu dysleksji.
Charakteryzuje się poważnymi błędami w trakcie pisania takimi jak pomijanie, inwersja liter i sylab, błędy koniugacji itp. Są to błędy z okresu nauki czytania i pisania u dzieci.
Dla Tomatisa, dostęp do właściwej formy ortograficznej słowa jest zagrożony ze względu na brak automatyzacji ("integracji") z uznaną formą pisemną słowa.
Ten brak automatyzacji w tym samym czasie, wynika z deficytu systemu, który analizuje dźwięki mowy (proces, w którym dźwięki są dzielone na fonemy jest zagrożony) i zaburzenia obwodów łączących ślimaka i przedsionek z udziałem móżdżku, który jest strukturą kapitału, w celu ustanowienia procedur automatyzacji i procesów poznawczych nauki.
W takiej sytuacji dziecko zaczyna radzić sobie z problemami dodatkowym wysiłkiem i pracą, co z kolei prowadzi do przemęczenia i kłopotów z koncentracją. Wcześniej czy później dziecko poddaje się, gdyż ilość wkładanego wysiłku nie jest adekwatna do osiąganych wyników. Często u takiego dziecka pojawia się odczucie akustycznej kurtyny. Ma ono wrażenie jakby ktoś pomiędzy nim i nauczycielem, rodzicem zainstalował ekran akustyczny, który deformuje dźwięki. Nie odbierają oni na tych samych falach, a przyczyna jest prosta – nie słyszą tego samego!!! 

Dyskalkulia to trudności z matematyką, które bardzo przeszkadzają w nauce szkolnej, chociaż nie ma niedoborów intelektualnych ani zmysłowych.
Jest to specyficzna trudność w uczeniu się i tak jak dysleksja może występować w różnym stopniu. Często dzieci cierpiące na dyskalkulię cierpią także na dyspraksję.
Metoda Tomatisa dostarcza środków znacznie przeciwdziałającym tym niepełnosprawnościom poprzez precyzyjne działanie na zdolności motoryczne i krótkoterminową pamięć werbalną, w szczególności poprzez ustanowienie powiązania między liczbą jako liczbą i nazwą liczby. 

Trening ucha ma na celu usprawnienie uwagi słuchowej, skrócenie czasu analizy informacji oraz wyćwiczenie ucha prawego, co w konsekwencji prowadzi do jego dominacji.